نیم‌یادداشت | ملاقات

به یاد ندارم بخواهم کسی را ملاقات کنم اما شب قبل‌اش مقداری مطالعه پیرامون مسائل مربوط به او، یا به هرحال مسائلی که ممکن است در گفتگوی با او برایم ایجاد شود نکرده باشم. مثلا قبل از یک ملاقات سیاسی، دو شماره‌ی آخر روزنامه‌های شرق، خراسان، فرهیختگان، و نگاهی گذرا هم به سایت‌های فرارو، همشهری، اعتماد می‌اندازم. برای شرکت در یک جلسه‌ی اقتصادی حتما به تجارت آنلاین سر میزنم و دنیای اقتصاد را مطالعه میکنم. برای حضور در یک جمع دوستانه، حتما مقداری از اشعار سعدی را مجددا میخوانم. برای هم‌نشینی‌های خانوادگی هم اغلب خودم را آماده‌ی بحث خاصی نمیکنم چون "جمع" جای گفتگوی فعال نیست و هرگفتگویی در جمع‌های خانوادگی، اعتباری ندارد و بادهواست. من همیشه برای گفتگو احترام خاصی قائل بودم. برای آنها که دیدارشان میکنم احترامی بیشتر. بخاطر این عادتم، از خودم ممنونم. و توصیه میکنم شما هم اینطور باشید.

آدم‌نبودن

کاش میشد به جز آدم بودن، ماهیت دوم داشت و به‌طور پاره‌وقت زندگی‌کرد. اونوقت من از ۴صبح خروس‌خون چراغای خونه‌ی مادربزرگا که روشن می‌شد، یه پرنده میشدم میرفتم لای درختای تو حیاط‌شون. و فقط شب، برای خوابیدن به انسان‌بودنم برمی‌گشتم.

-یاسین، زمستان‌چهارصدودو

حلوای برشتوک

برنارد شاو گفته است؛ راه بدست آوردن دل مردان از راه شکم است! | واضح است به ما مردها طعنه زده| خب خودش هم مرد است خیر سرش! | گرچه انقدرها هم بی راه نگفته است | اما قرار نبود این را بیرون از جمع خودمان فاش کند! | این را فقط ما مردها میدانستیم و مادرمان و مادربزرگمان! | اما حالا که لو رفتیم | من با حلوای برشتوک راضی‌ترم!

نیم یادداشت | ناگفته‌ها

امروز مثل همیشه آمدم اسنپ بگیرم، آن‌قدر اذیت کرد که صرف‌نظرکردم و با تاکسی‌تلفنی محل تماس گرفتم. خداخدا می‌کردم راننده‌ی پرحرفی را نفرستند. چون هم مسیرطولانی بود، هم من حال و حوصله‌ی شنیدنِ هیچ حرفی را نداشتم. کاش میشد راننده‌ات را انتخاب کنی، مثلا پشت‌تلفن بگویی اگرممکن است برایم یک راننده کم‌حرف بفرستید! مرد جاافتاده‌ای بود با موهای یک‌دست سفید که البته ناشیانه رنگ‌شان کرده بود. طبیعتا مثل همیشه جوگندمی بودن موهای من آن هم در اوج سال‌های جوانی برای‌ش سوال بود و جواب ده‌ساله‌ی من مجددا باید تکرار میشد. گمان می‌کردم تا ٢٠سالگی جوگندمی بودن موهام عجیب باشد، ولی مثل اینکه همچنان عجیب است!
سرم را کردم توی گوشی‌ام و خودم را مشغول اخبار تک خطی کانال‌های تلگرامی کردم که راننده گفت؛ مردم خیلی کم حرف شدن آقا! من سال‌هاست راننده تاکسی‌ام، اسنپ‌مسنپ هم ندارم ولی مابقی بچه‌های آژانس هم پرسیدم این رو. اونام میگن مردم دیگه حرف نمیزنن!
گفتم شاید حرفی ندارند، کیفیت چاله‌چوله‌ها و آسفالت‌ها تغییری نکرده، اجناس هم همچنان مثل گذشته گران می‌شوند، همان اتفاقات ده‌سال پیش دارد می‌افتد، ده‌سال حرفش را زدند دیگه حالا حرف تازه‌ای نیست!
راننده گفت بی‌راه نمیگی شما، منتها یه مدل حرف‌نزدنِ دیگه‌ای دارند! یعنی حرف‌دارند ولی آن را نمی‌زنند! متوجه عرضم می‌شوید؟! 
هنوز ذهنم داشت تحلیل می‌کرد که منظورش امنیتی‌کردن ماجرا و دیوار موش دارد و موش هم گوش دارد و... است، که ادامه داد؛  «عجیبه ولی! اینکه زبان وجود دارد تا باهاش حرف‌هایی که لازمه رو بگیم؛ بعد ما دورش می‌زنیم و تبدیل‌ش می‌کنیم به مدیومی برای نگفتن حرف‌هامان!»

حرف کوچکی نبود. سرم را برگرداندم دقیق‌تر نگاهش کردم. باخودم گفتم راننده‌تاکسی بودن هم شغل عمیقی‌ست برای تحلیل مردم! بشرط اینکه راننده‌تاکسی باشی، نه اسنپ!

-یاسین، زمستان١۴٠٢

خواب سایه

خواب دیدم در جمعی نشسته‌ام و این بیتم را "محال است به پایان برسد روزی درد-غم را با غم دیگر سپری باید کرد" با خطی‌خوش و بسیار بزرگ، پیش چشمم نوشته‌اند و صحبت راجع به این شعر است. استاد ابتهاج هم سوار هواپیما شده‌است و من برای اسقبالش به فرودگاه می‌روم و می‌گویم: «به خاطرم به زحمت افتادین استاد» توی دلم نگران سن و‌سال‌ش هستم و او با متانت می‌گوید: «اصلا مسئله‌ای نیست، من برای شعر به هرجایی می‌روم. راستی از درخت سیب خانه‌تان چه خبر؟» و از او وقت می‌گیرم که حتما ساعتی را در خانه‌ما بگذراند پیش درخت سیب. سایه می‌گوید: «مسئله‌ای نیست، سیب هم شعر است، اما ارغوان چیز دیگری‌ست!» و بعد سراغ استاد شجریان را از من می‌گیرد. میگویم: استاد صبح زود رسیدند و برای گذراندن وقت تا آرامگاه فردوسی رفتند که الساعه تلفن کردم و نزدیک‌اند به ما. سایه می‌گوید: «پس می‌مانیم تا بیاید شجریان. بعد میپرسد پس که اینطور "محال است به پایان برسد روزی درد" بله؟؟ این را تو گفتی؟!» تایید میکنم. سایه میپرسد: «حالا مصرع اول‌ات را قبول دارم اما دومی چیز دیگری‌ست، غم را با غم دیگر سپری...» و کلام‌اش قطع می‌شود. «شجریان، پسرش را هم آورده؟ همایون را؟»
میگویم: بله استاد، ایشان هم مارا همراهی میکنند. سایه آرام زمزمه می‌کند: «غم را با غم دیگر سپری باید کرد...غم را با غم دیگر سپری باید کرد... خب دنیا جای غریبی‌ست شاعرجوان...شاعر از همه غریبه‌تر است...انگار شاعر به زبان جادوگران حرف میزند، حرف ما را نمی‌فهمند، میدانی که چه می‌گویم؟؟»

شعر | دستِ‌بلندِ آرزو

دستِ بلندِ آرزو تاکجا خواهدرسید؟
حاصل این جستجو تاکجا خواهدرسید؟

تکرار روزمره‌ی این همه تصویر توی‌هم
آیینه‌های روبرو تاکجا خواهدرسید؟

حرف‌های لالِ ما که جمله‌هایی کال شد؛ 
با زبانِ گفتگو تاکجا خواهدرسید؟

من شبی دست برآن زلف پریشان برده‌ام
اعتراف‌ِ مو به مو تاکجا خواهدرسید؟

حاصل رسوایی گریه یک مرد چیست؟
آبِ جوی آبرو تاکجا خواهدرسید؟

چندبرادر بوده‌اند اما یکی را گرگ خورد؛ 
این دروغِ خان‌عمو تاکجا خواهدرسید؟

جامه‌ی تَن اصل نیست اما تصورکن همین؛ 
تیزی خطِ اتو تاکجا خواهدرسید؟ 

-یاسین، یکم‌دی‌ماه‌چهارصدودو

روزانه‌نویسی | چنددقیقه قدم‌زدن زیر باران

یکی‌دوروزی‌ست تربت باران خوبی را تجربه می‌کند گرچه هنوز هم پائیز خشکی‌ست| دیروز بعدازظهر با رضا مختصری قدم زدیم | رضا از چرک سیاست گفت، من از عطر ادبیات | چنددقیقه قدم‌زدن زیر باران چیزی بود که برای مرتب کردن افکارم به آن نیاز داشتم | گمان می‌کنم هرکس دیگری هم نیاز دارد | البته پیش از بیرون آمدن از خانه باید بدانی "مسئله" چیست و بعد خودت را در معرض باران قرار بدهی | مقداری از راه را به اجبار با چندنفری که پشت سرما قدم میزدند هم‌مسیر شدیم که با گوشی‌شان همایون شجریان می‌شنیدند، بالاجبار ماهم باید می‌شنیدیم! | انگار می‌خواستند به زور باران را احساسی کنند | شاید کار بدی هم نباشد اما من معمولا این کار را نمی‌کنم | یعنی دنبال ادا نیستم برای درک احساساتم | میگذارم فکر، خودش بیاید سراغم، البته خودم را در معرض‌ش قرار میدهم | شمشادهای شهر مقداری هرس شده‌اند و تعداد کلاغ‌ها و برگ‌های خشک‌شده درختان بیشتر از روزهای گذشته است. | باران هم زده و برگه‌ها مثل چسب به آسفالت‌ها چسبیده‌اند | به خودم فکرمیکنم ترکیب رنگ قشنگی‌ست نارنجی پائیزی با پس‌زمینه‌ی مشکی! | انتهای گفتگوی منو رضا رسید به دمنوش بِه و حافظ و لیلی و مجنون | و درباره‌ی عینکی صحبت کردیم که مجنون به چشم‌اش می‌زده است | مختصری مباحثه کردیم و اتفاق نظر‌ها را پیدا کردیم | آدم‌ها از هربحثی باید یک اشتراک را پیدا کنند تا کلاف سر درگم نشود. بعد مدام پیرامون آن اشتراک، از اختلافات صحبت کنند و هرجا گمان کردند دارند مزخرف می‌گویند دوباره خودشان را به آن مرکز، به آن اشتراک برسانند و باز شروع کنند | روز خوبی بود.

#روزانه_نویسی | بیست‌وچهارم‌آذرچهارصدودو

گوشه جهان

کاش می‌شد دنیا را بگذاریم برای هرکس میل‌اش به دروغ و دزدی و خیانت و نفاق است. و با چندنفر آدم برویم یه گوشه‌ی جهان، برای خودمان زندگی کنیم.

روایت

ما باید کلی روایت برای بیان کردن داشته باشیم | کلی قصه‌ی ساده‌ی روزانه از اتفاقاتی که نتایج آن‌ها را روشن می‌بینیم و از گفتن‌شان انتقال یک مفهوم را انتظار داریم | کلی تجربه‌های خوب با توصیفاتی دقیق برای تعریف کردن | "بی‌روایتی" نهایتا خودش را به ابتذال می‌کشاند! | وقتی میدان از گفته‌های ساده اما خوب تهی می‌شود، جا برای خودنمایی فحش، طعنه‌های جنسی، لبخندهای ناشی از شوخی‌های زشت باز می‌شود.

بهترین هم‌صحبت

الف:

بهترین هم صحبتی‌ها ، آن است که در آن کتابی معرفی شود، یا مصداقی در ادامه‌ی صحبت‌مان از کتابی آورده شود و خلاصه نام کتابی ذکر شود. طبیعتا در این شیوه‎‌ی ارزش گذاری، از نظر من مکالمه‌ای بعنوان گفتگوی خوب مطرح می‌شود که در آن نام کتاب‌های بیشتری آمده باشد و در یک کلام کتاب ازحالت انفعال خارج شود و مورداستفاده‌ درخارج از جلدش قرار بگیرد.

 

ب:

با اینکه کتاب‌ها را با یک پاراگراف در یک استوری معرفی کنیم زیاد موافق نیستم. یک پاراگراف هرچقدر هم که جذابیت داشته باشد وقتی نتواند با زندگی عجین شود عملا با یک تصویر زیبا تفاوتی ندارد. و من معتقدم کتاب فراتر از تصویر است به هزاران دلیل که میتوانیم راجبش صحبت کنیم. اما متن یک کتاب زمانی ارزش خودش را بالاتر میبرد که بتواند با آنچه در واقعیت برای ما رخ میدهد اتصالی پیدا بکند و آن‌جا تجربه‌های خوانده‌ی ما به کار بیایند. ولو اینکه در حد یک ضرب‌المثل یا یک بیت شعر باشد در یک سخنرانی!

 

ج:

پس از اتصال کتاب‌ها به زندگی، نکته‌ی دیگری که در کتاب‌خوانی موثر است اتصال کتاب‌ها به یکدیگر است.
در هر متن، متن کوچکتری وجود دارد و در دل آن متن کوچکتر، متن کوچکتر دیگری که به جهانی تازه راه دارد؛ درست مثل عروسک‌های ماتروشکای روسی که بنظر بی‌نهایت می‌آیند و بدین ترتیب ما از کتاب‌ها به کتاب‌ها می‌رسیم. و از متن‌ها به متن‌ها. این اتصال، شکوه مطالعه را به نمایش می‌گذارد.

-یاسین|آذرماه‌چهارصدودو